||Sundarakanda ||
|| Sarga 15||( Slokas in English script)
Sloka Text in Telugu , Kannada, Gujarati, Devanagari, English
हरिः ओम्
sundarakāṇḍ.
atha paṁcadaśassargaḥ
savīkṣamāṇa statrasthō mārgamāṇaśca maithilīm|
avēkṣamāṇaśca mahīṁ sarvāṁ tāmanvavēkṣata||1||
saṁtānakalatābhiśca pādapairupaśōbhitām |
divyagandharasōpētāṁ sarvataḥ samalaṁkr̥tām||2|
tāṁ sa nandanasaṁkāśāṁ mr̥gapakṣibhi rāvr̥tāṁ|
harmyaprāsāda saṁbhādhāṁ kōkilākulanisvanām|| 3||
kāñcanōtpalapadmābhiḥ vāpībhirupaśōbhitām|
bahvāsanakuthōpētāṁ bahubhūmi gr̥hāyutām||4||
sarvartukusumai ramyāṁ phalavadbhiśca pādapaiḥ|
puṣpitānāṁ aśōkānāṁ śriyā sūryōdayaprabhām||5||
pradīptamiva tatrasthō mārutiḥ samudaikṣata|
niṣpatraśākhāṁ vihagaiḥ kriyamānā mivāsakr̥t||6||
viniṣpatadbhiḥ śataśaḥ citraiḥ puṣpāvataṁsakaiḥ|
amūlapuṣpanicitaiḥ aśōkaiḥ śōkanāśanaiḥ||7||
puṣpabhārātibhāraiśca spr̥śadbhiriva mēdinīṁ|
karṇikāraiḥ kuśumitaiḥ kiṁśukaiśca supuṣpitaiḥ||8||
sa dēśaḥ prabhayā tēṣāṁ pradīpta iva parvataḥ|
punnagā saptavarṇāśca campakōddālakāstathā||9||
vivr̥ddhamūlā bahavaḥ śōbhantē sma supuṣpitāḥ|
śātakumbhanibhāḥ kēcit kēcidagni śikhōpamāḥ||10||
nīlāṅjananibhāḥ kēcit tatrā'śōkā sahasraśaḥ|
nandanaṁ vividhōdyānaṁ citraṁ caitrarathaṁ yathā||11||
ativr̥tta mivācintyaṁ divyaṁ ramyaṁ śriyā vr̥taṁ|
dvitīya miva cākāśaṁ puṣpajyōti rgaṇāyutam ||12||
puṣparatnaśatai ścitraṁ pañcamaṁ sāgaraṁ yathā |
sarvartupuṣpairnicitaṁ pādapairmadhugandibhiḥ||13||
nānāninādairudyānaṁ ramyaṁ mr̥gagaṇairdvijaiḥ|
anēka gandhapravahaṁ puṇyagandhaṁ manōramam||14||
śailēṁdramiva gandhāḍhyaṁ dvitīyaṁ gandhamādanam|
aśōkavanikāyāṁ tu tasyāṁ vānarapuṁgavaḥ ||15||
sadadarśā vidūrasthaṁ caityaprāsāda mucchritam|
madhyē stambha sahasrēṇa sthitaṁ kailāsapāṇḍuram||16||
pravāḷākr̥ta sōpānaṁ taptakāñcanavēdikaṁ|
muṣṇantamiva cakṣūṁṣi dyōtamānamiva śriyā||17||
vimalaṁ prāṁśubhāvatvā dullikhanta mivāmbaram|
tatō malina saṁvītāṁ rākṣasībhiḥ samāvr̥tām||18||
upavāsakr̥śāṁ dīnāṁ niśsvasantīṁ punaḥ punaḥ|
dadarśa śuklapakṣādau candrarēkhāmivāmalām||19||
mandaṁ prakhyāyamānēna rūpēṇa ruciraprabhāṁ|
pinaddhāṁ dhūmajālēna śikhāmiva vibhāvasōḥ||20||
pītēnaikēna saṁvītāṁ kliṣṭēnōttamavāsasā|
sapaṅkāṁ analaṅkāraṁ vipadmāmiva padminīm ||21||
vrīḍitāṁ duḥkhasaṁtaptāṁ parimlānāṁ tapasvinīm|
grahēṇāṅgārakēṇēva pīḍitāmiva rōhiṇīm||22||
aśrupūrṇamukhīṁ dīnāṁ kr̥śāmanaśanēna ca|
śōkadhyānaparāṁ dīnāṁ nityaṁ duḥkhaparāyaṇām||23||
priyaṁ janamapaśyaṁtīṁ paśyantīṁ rākṣasīgaṇam|
svagaṇēna mr̥gīṁ hīnāṁ śvagaṇābhivr̥tā miva||24||
nīlanāgābhayāvēṇyā jaghanaṁ gata yaikayā|
nīlayā nīradāpāyē vanarājyā mahīmiva||25||
sukhārhaṁ duḥkhasaṁtaptāṁ vyasanānāṁ akōvidām|
tāṁ samīkṣya viśālākṣīṁ adhikaṁ malināṁ kr̥śām ||26||
tarkayāmāsa sītēti kāraṇairupapādibhiḥ|
hriyamāṇā tadā tēna rakṣasā kāmarūpiṇā||27||
yathārūpāhi dr̥ṣṭā vai tathā rūpēya maṅganā|
pūrṇa candrānanāṁ subhr̥̄ṁ cāruvr̥ttapayōdharām||28||
kurvantīṁ prabhayā dēvīṁ sarvā vitimirā diśaḥ|
tāṁ nīlakēśīṁ bimbōṣṭīṁ sumadhyām supratiṣṭitām||29||
sītāṁ padmapalāśākṣīṁ manmathasya ratiṁ yathā|
iṣṭāṁ sarvasya jagataḥ pūrṇacandra prabhāmiva ||30||
bhūmau sutanumāsīnāṁ niyatāmiva tāpasīṁ |
niśsvāsabahuḷāṁ bhīruṁ bhujagēndra vadhūmiva ||31||
śōkajālēna mahatā vitatēna na rājatīm|
saṁsaktāṁ dhūmajālēna śikhāmiva vibhāvasōḥ||32||
tāṁ smr̥tīmiva sandigdhām vr̥ddhiṁ nipatitāmiva|
vihatā miva ca śraddhāṁ āśāṁ pratihatāmiva||33||
sōpasargāṁ yathāsiddhiṁ buddhiṁ sa kaluṣāmiva|
abhūtēnāpavādēna kīrtiṁ nipatitāmiva ||34||
rāmōparōdhavyadhitāṁ rakṣōharaṇa karśitām|
abalāṁ mr̥gaśābākṣīṁ vīkṣamāṇāṁ tata stataḥ||35||
bhāṣpāmbuparipūrṇēna kr̥ṣṇavakrākṣipakṣmaṇā|
vadanēnāprasannēna niśsvasantīṁ punaḥ punaḥ||36||
malapaṅkadharāṁ dīnāṁ maṇḍanārhāṁ amaṇḍitām|
prabhāṁ nakṣatrarājasya kālamēghairivāvr̥tām||37||
tasya saṁdidihē buddhiḥ muhuḥ sītāṁ nirīkṣyatu|
āmnāyānāṁ ayōgēna vidyāṁ praśithilāmiva||38||
duḥkhēna bubudhē sītāṁ hanumānanalaṅkr̥tām|
saṁskārēṇa yathā hīnāṁ vācaṁ arthāṁtaraṁ gatam||39||
tāṁ samīkṣya viśālākṣīṁ rājaputrīṁ aniṁditām|
tarkayāmāsa sītēti kāraṇairupapādibhiḥ||40||
vaidēhyā yāni cāṅgēṣu tadā rāmō'nvakīrtayat|
tān ābharaṇajālāni gātraśōbhīnyalakṣayat||41||
sukr̥tau karṇavēṣṭau ca śvadaṁṣṭrau ca susaṁsthitau|
maṇividruma citrāṇi hastēṣvābharaṇāni ca ||42||
śyāmāni cirayuktatvāt tathā saṁsthānavaṁti ca|
tānyē vaitāni manyē'haṁ yāni rāmō'nvakīrtayat||43||
tatrayā nyavahīnāni tānyahaṁ nōpalakṣayē |
yānyasyā nāvahīnāni tān imāni nasaṁśayaḥ||44||
pītaṁ kanakapaṭṭābhaṁ srastaṁ tadvasanaṁ śubham|
uttarīyaṁ nagāsaktaṁ tadā draṣṭuṁ plavaṅgamaiḥ||45||
bhūṣaṇāni ca mukhyāni dr̥ṣṭāni dharaṇī talē|
anayaivāpaviddāni svanavanti mahanti ca||46||
idaṁ ciragr̥hītatvāt vyasanaṁ kliṣṭavattaram|
tathā'pi nūnaṁ tadvarṇaṁ tathā śrīmat yathētarat||47||
iyaṁ kanakavarṇāṅgī rāmasya mahiṣī priyā |
praṇaṣṭā'pi satī yā'sya manasō na praṇasyati||48||
iyaṁ sā yatkr̥tē rāmaścaturbhiḥ paritapyatē|
kāruṇyē nānr̥śaṁsyēna śōkēna madanēna ca||49||
strī praṇaṣṭēti kāruṇyāt āśritētyānr̥śaṁsyataḥ|
patnī naṣṭēti śōkēna priyēti madanēna ca||50||
asyā dēvyā yathā rūpaṁ aṅgapratyaṅga sauṣṭavam|
rāmasya ca yathārūpaṁ tasyēya masitēkṣaṇā||51||
asyā dēvyā manastasmin tasya cāsyāṁ pratiṣṭitam|
tēnēyaṁ sa ca dharmātmā muhūrtamapi jīvati||52||
duṣkaraṁ kr̥tavān rāmō hīnōyadanayā prabhuḥ|
dhāraya tyātmanō dēhaṁ na śōkē nāvasīdati||53||
duṣkaraṁkurutē rāmō ya imāṁ mattakāsinīm|
sītāṁ vinā mahābāhuḥ muhūrtamapi jīvati||54||
ēvaṁ sītāṁ tadā dr̥ṣṭvā hr̥ṣṭaḥ pavana saṁbhavaḥ|
jagāma manasā rāmaṁ praśaśaṁsa ca taṁ prabhum||55||
ityārṣē śrīmadrāmāyaṇē ādikāvyē vālmīkīyē
caturviṁśatsahasrikāyāṁ saṁhitāyām
śrīmatsundarakāṇḍē pañcadaśassargaḥ||
||ōm tat sat||
|| Om tat sat ||